«Είδες που τελικά αυξήθηκαν οι τιμές των ακινήτων και εσύ έλεγες του κόσμου (πριν το 2013) ότι θα πέσουν, ενώ μάλιστα σήμερα σε κάποιες περιοχές είναι σε πολύ πιο υψηλά επίπεδα;», μου θύμισε κάποιος πρόσφατα. Κάποιος, που προφανώς ήθελε να με γεμίσει ενοχές. Ενοχές γιατί αυτός το εξέλαβε ότι τότε έβαζα τον κόσμο να πωλήσει χαμηλά ή έκανα πλάτες στις τράπεζες.
Το ίδιο ισχύει για το τι έλεγα πριν την κρίση του 2013, ότι θα έπρεπε να είχε μειωθεί νωρίτερα το κρατικό μισθολόγιο. Βλέπετε, σήμερα οι πραγματικοί μισθοί είναι υψηλότεροι από τότε, άρα άδικα («ήθελα να») είχαν μειωθεί. Πρώτα να διευκρινίσω, κάτι που εξηγούσα (μάταια) και τότε, «δεν θέλω να μειωθούν οι μισθοί κανενός». Η επιλογή που είχαμε τότε ήταν «να μειωθούν οι μισθοί Χ% ή λίγο αργότερα 1,5Χ%»… και όλοι ξέρουμε που κατέληξε το θέμα.
Η ουσία της απάντησης είναι αυτή που είχα προσπαθήσει να εξηγήσω σε ένα γεύμα εργασίας, την τότε περίοδο, στον πέμπτο όροφο τράπεζας, με παρόντα όλα τα ηγετικά στελέχη της. Κάποιος άλλος, από τη δική μου ομάδα, τους ρώτησε: «Γιατί θεωρείτε πως θα πέσουν προσωρινά οι τιμές των ακινήτων και δεν προχωρείτε να πιέσετε τους δανειζόμενους ή και με εκποιήσεις σε μειωμένες τιμές;», και αυτοί απάντησαν με το ίδιο ανόητο επιχείρημα. Ότι, λίγο - πολύ, εφόσον αργά ή γρήγορα οι τιμές των ακινήτων θα αυξάνονταν, το μόνο που είχε να κάνει μια τράπεζα ήταν να σταματήσει να πιέζει και να δίνει ανάσα στους δανειζόμενους… μέχρι να ανεβούν οι τιμές. Γιατί είναι ανόητο το επιχείρημα; Τους απάντησα «μήπως για να αυξηθεί η τιμή των ακινήτων θα πρέπει πρώτα να μειωθεί και όσο παρατείνετε αυτή την διαδικασία, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πτώση και τόσο μεγαλύτερο το πρόβλημα; Μήπως είναι καλύτερα να αφήσετε τη διόρθωση να έρθει νωρίτερα για να είναι και πιο ήπιο το πρόβλημα;» Πάλι, όλοι γνωρίζουμε το τι ακολούθησε.
Ας πάρουμε ένα υποθετικό παράδειγμα μιας προβληματικής επιχείρησης (στο τέλος πολλαπλασιάστε το επί 10.000). Έχει κάποιος ένα ζημιογόνο εστιατόριο και δεν μπορεί να καλύψει τις δόσεις του. Για να ανακάμψει το εστιατόριο, να καταστεί κερδοφόρο και να εξυπηρετεί τα δάνεια και τις άλλες υποχρεώσεις, πιθανόν να χρειάζεται άλλον ιδιοκτήτη ή/ και επιπρόσθετη σημαντική χρηματοδότηση για επενδύσεις και βελτιώσεις. Άλλη πιθανή λύση θα μπορούσε να ήταν η αλλαγή χρήσης του ακινήτου. Μαντέψετε τώρα, ποιος είναι ο μηχανισμός που επιβάλλει αυτή την αλλαγή όταν ο ιδιοκτήτης αρνείται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα. Σίγουρα όχι με το να του δίνει παυσίπονο η τράπεζα και παράταση στις καθυστερήσεις. Η αξία του ακινήτου καθορίζεται από την κερδοφορία που παράγει.
Με απλά λόγια, η μείωση στις τιμές των ακινήτων ή η μείωση στις απολαβές ή η οποιαδήποτε αρνητική επίπτωση συνοδεύει κάποια αλλαγή/ μεταρρύθμιση, δεν γίνεται γιατί αποτελεί πολιτική ιδεολογία ή γιατί αρέσει σε κάποιους, γίνεται γιατί αποτελεί μέρος ενός αναγκαίου μηχανισμού διόρθωσης. Όσο καθυστερούμε την ενεργοποίηση αυτού του μηχανισμού, τόσο διογκώνουμε το πρόβλημα και τόσο πιο επώδυνη θα είναι η διαδικασία της διόρθωσης.
Δεν θέλω να πανικοβάλω κανέναν… απλά είναι καλό να υπενθυμίζουμε κάποια βασικά πράγματα στους εαυτούς μας, διότι όταν έρθει εκείνη η ώρα που όλοι απευχόμαστε, θα αναζητούμε και πάλι τους εκτός της Κύπρου εχθρούς, τους νεοφιλελεύθερους εκπροσώπους του κεφαλαίου και των τραπεζών.
* Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
